Cải tạo giao thông để giảm ô nhiễm không khí

Trên toàn thế giới nói chung và tại châu Á nói riêng, ô nhiễm không khí luôn là vấn đề vô cùng nan giải. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, năm 2016 ở các quốc gia châu Á có đến hàng ngàn ca tử vong vì các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, trong đó 29% do bệnh tim mạch mãn tính, 27% do các cơn đau tim, 22% do bệnh hô hấp mãn tính, 14% do ung thư phổi và 8% do viêm phổi.

Đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi ô nhiễm không khí là người dân đô thị. Vốn đã thiếu các điều kiện tự nhiên như rừng, hồ nước… để điều hòa môi trường, các thành phố còn phải chịu một loạt các yếu tố tiêu cực khiến chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng, trong đó, nguồn gây ô nhiễm lớn nhất là hệ thống giao thông.

Mỗi ngày, ở một đô thị cỡ vừa đã có đến hàng trăm ngàn phương tiện giao thông lưu thông trên đường. Trong luồng khí thải của những chiếc ô tô, xe máy này có đủ các chất làm suy giảm chất lượng không khí nghiêm trọng như CO, N2O, SO2… Với tốc độ đô thị hóa, tăng mật độ dân số và lượng phương tiện lưu thông trên đường “nhảy vọt” ở các thành phố châu Á như hiện nay, hoàn toàn có thể tin rằng vấn đề ô nhiễm không khí do giao thông sẽ còn tiếp tục trở nên nghiêm trọng hơn nữa.

Hiểu được tầm quan trọng của điều này, nhiều quốc gia từ lâu đã có hành động giảm thiểu sự phát thải của hệ thống giao thông. Những bước đi đầu tiên được thực hiện thường là các biện pháp kỹ thuật. Điển hình là từ cuối thập niên 1970, Mỹ và một số nước châu u đã đi đầu trong việc loại bỏ chì khỏi xăng dầu, sau đó là các thành phần khác như lưu huỳnh, chất kết dính...

Tuy vậy, nỗ lực này hiện vẫn còn là thách thức ở một số quốc gia châu Á do thiếu công nghệ và cơ sở hạ tầng - việc xây dựng được một hệ thống sản xuất và cung cấp xăng dầu “sạch” yêu cầu các khoản đầu tư khổng lồ trong dài hạn. Đây là một vấn đề cần sự chung tay giữa chính phủ, các tổ chức quốc tế và giới doanh nghiệp tư nhân để giải quyết.

Ngoài các chất độc hại thì trong khí thải ô tô, xe máy còn chứa nhiều hạt bụi siêu nhỏ gọi là hạt PM. Vì kích thước siêu nhỏ mà PM rất dễ lọt vào phổi con người, gây ra các bệnh viêm đường hô hấp cấp tính. Các bộ lọc khí thải hiện đại có thể loại bỏ gần như hoàn toàn hạt PM, nhưng ở nhiều nước châu Á hiện nay vẫn chưa có quy định phương tiện xe gắn máy phải được lắp bộ lọc, hay các chính sách khác vừa bắt buộc vừa khuyến khích những nhà sản xuất nghiên cứu, sử dụng công nghệ mới thân thiện môi trường trong sản phẩm của họ. Đây là lỗ hổng chính sách cần khắc phục ngay.

Sương bụi bao phủ cả TP.HCM từ sáng đến chiều.

Một đặc điểm của người dân châu Á là rất ưa thích sử dụng phương tiện cá nhân và coi việc sở hữu xe máy, ô tô như một cách minh chứng cho đẳng cấp bản thân. Tâm lý này còn lan sang cả những nhà quản lý và các cấp chính quyền vẫn thường coi việc tăng lưu lượng giao thông như một công cụ phát triển kinh tế mà không nghĩ đến hậu quả đối với môi trường. Chúng ta không thể hạn chế ô nhiễm không khí nếu không thay đổi lối suy nghĩ lạc hậu này, và hướng đi tốt nhất để “cải cách” tâm lý là thuyết phục mọi người về lợi ích vượt trội của các hình thức giao thông công cộng.

Một biện pháp dài hạn khác có thể thực hiện được là thay đổi sinh kế của người dân. Hiện có hàng triệu cá nhân sinh sống tại các vùng ngoại ô đang đi lại hằng ngày giữa nơi ở của họ và chỗ họ làm việc trong nội thành. Khuyến khích sự phát triển kinh tế ngay tại các khu vực ngoại ô, đơn cử như có những chính sách đãi ngộ doanh nghiệp đặt trụ sở ở địa phương, sẽ giúp loại bỏ dần được lộ trình di chuyển nói trên và từ đó, giảm thiểu lượng khí thải ra từ các phương tiện.

Do quy hoạch, cải tạo giao thông để giảm ô nhiễm không khí là một vấn đề rất phức tạp và nan giản, vì thế nên việc biến các nhà khoa học trở thành một phần của giải pháp là cực kỳ quan trọng và nên được thực hiện đầu tiên. Điển hình như chính phủ Trung Quốc đã đầu tư ngân sách khổng lồ dành riêng cho các cuộc nghiên cứu về ô nhiễm không khí trên toàn quốc.

Nhưng yếu tố quan trọng nhất trong cuộc chiến với ô nhiễm không khí qua cải tạo giao thông chính là việc mọi tầng lớp của xã hội phải chung tay giải quyết thách thức cực kỳ phức tạp này. Lấy ví dụ như thủ đô Ulaanbaatar của Mông Cổ. Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á, đây là thủ đô lạnh nhất và ô nhiễm nhất trên thế giới. Nhằm giải quyết vấn đề về ô nhiễm không khí, một Ủy ban Giảm ô nhiễm không khí quốc gia được thành lập tại nước này. Tuy vậy, khi ủy ban này đi vào hoạt động, các chính sách của họ đều không đem lại hiệu quả, bị phê bình là quan liêu, và thường xuyên phải thay đổi cơ cấu. Vì chất lượng không khí tiếp tục suy giảm mà người dân Mông Cổ cuối cùng đã phải xuống đường biểu tình.

Thành công của bất kỳ chính sách bảo vệ môi trường nào phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức và sự chấp nhận của người dân. Phải đi từ những đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp, xem xét mọi khía cạnh của vấn đề để mà tìm ra giải pháp phù hợp nhất. Ô nhiễm không khí ảnh hưởng không chỉ tới mọi tầng lớp xã hội, mà hậu quả của nó còn đi theo cả các thế hệ sau này. Nếu tất cả chúng không cùng hành động ngay lúc này, thì cái giá phải trả sẽ rất đắt!

NhaDatNhanh.vn